In een zorgstelstel dat piept en kraakt zijn andere oplossingen nodig om het toekomstbestendig te houden. Reablement is zo’n oplossing zijn. Erkend in Denemarken en andere landen, onbekend nog in Nederland. Vereniging Reable Nederland wil meer aandacht creëren voor het gedachtegoed van reablement. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met andere organisaties die ervoor open staan. In een serie van zes artikelen komen partners aan het woord die nauw betrokken zijn bij de oprichting van de vereniging eerder dit jaar.
In beleidsrapporten valt in de ouderenzorg tegenwoordig regelmatig het woord ‘reablement’. Mijzo deed er al praktijkervaring mee op. ‘Langer Actief Thuis’ heet het programma, grotendeels gebaseerd op de principes van reablement. Het initiatief van de Brabantse ouderenzorgorganisatie heeft als doel mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen. De eerste resultaten zijn veelbelovend, zegt bestuurder Annet Boekelman. ‘We hebben ervaren dat 45 procent van de deelnemers volledig uit zorg is.’
Zelf ‘roept ze al tien jaar dat we dingen anders moeten gaan doen’. Toch duurde het nog tot 2021 voordat haar ambitie vorm zou krijgen. Annet: ‘Onze ergotherapeut Elly Branderhorst wilde binnen Mijzo een pilot doen met Langer Thuis Wonen, als afstudeeropdracht voor haar master neurorevalidatie en innovatie. Ik had al gehoord van de ervaringen in Denemarken. Daar is sprake van een zorgreductie van zestig procent. En als het in Denemarken kan, dan moet het bij ons ook gaan.’
Over de reden waarom het anders moet is Annet helder. ‘De klant wil het. Eigenaarschap over het eigen leven is onder ouderen echt een thema. We hebben heel lang een ouder-kindrelatie gehad in de zorg. De ouder was de zorgorganisatie, het kind was de cliënt. Een gelijkwaardige relatie is het niet. Iedere oudere wil graag zijn of haar eigen zelfstandigheid behouden. In het begin is het fijn om goed verzorgd te worden. Je bent moe, het is spannend. Maar na verloop van tijd wil je je eigen leven weer terug.’
Programma Langer Actief Thuis
Een pilot bij Mijzo wees twee jaar al terug de ongekende mogelijkheden uit. Ouderen die zich meldden met een hulpvraag bij de wijkverpleging gingen aan de slag volgens de principes van Langer Actief Thuis. In een interdisciplinair programma werkten wijkverpleegkundige, ergotherapeut en fysiotherapeut nauw samen. Na twaalf weken is het traject vaak afgerond. Na een intake wordt een programma opgesteld. De cliënt wordt opnieuw vaardigheden aangeleerd of die vaardigheden worden verder uitgebouwd. ‘Na twaalf weken zien we dat in 70 procent van de trajecten ondersteuning niet of nauwelijks meer nodig is. We hebben ervaren dat 45 procent van de deelnemers aan de pilot volledig uit zorg is. Bij een kwart van de deelnemers is gedeeltelijk de zorg niet meer nodig.’
Lees de langer thuis wonen ervaringen van mevrouw Versteeg.
‘Mensen waren zó gelukkig’
Inmiddels is het project zelfs uitgegroeid tot een succes op West-Brabantse schaal. Twaalf collega-organisaties hebben Langer Actief Thuis omarmd. ‘Ja, de pilot is een groot succes geworden. Mensen waren zó gelukkig dat ze hun vrijheid en onafhankelijkheid terug kregen. Daarnaast levert het een enorme reductie in tijd op. ‘In de regio zijn we inmiddels begonnen met een pilot ‘ogen druppelen’. Daar gaat het per dag om een besparing van 68 uur, alleen al voor het druppelen. Nu gaan we in de regio starten met steunkousen aan- en uittrekken. Landelijk is daar 400 duizend uur per jaar mee gemoeid, dan praat je over een besparing die in de duizenden uren per jaar gaat lopen. Het zorgt echt voor een sneeuwbaleffect , dat we anders zijn gaan praten en denken over de zorg, samen met ketenpartners als huisartsen en ziekenhuizen.’
Werken aan community care
Mijzo onderkent ook de keerzijde van reablement. Annet: ‘Het sociale aspect is ook belangrijk. Verwanten van degenen die zorg krijgen roepen al gauw: als mijn vader of moeder zelf ogen moet gaan druppelen komt er niemand meer langs. Wij zijn echter van mening dat de samenleving als geheel dat moet gaan oplossen. Waar we aan moeten gaan werken is community care. We moeten er weer naartoe om een zorgzame samenleving te creëren waarin we naar elkaar omkijken. Dat gedachtegoed moeten we de komende jaren veel verder brengen. We komen uit een hoogconjunctuur waarin we alles maar konden doen en kopen. Maar dat is niet meer.’
Tijd van sociale armoede
Bestaat die samenleving nog wel in deze individualistische jaren? ‘Kijk eens naar wanneer het Nederlands Elftal een toernooi speelt? Dan zit iedereen toch ook bij elkaar om naar de wedstrijden te kijken? Ik ben nog van de generatie waarin je thuis de achterdeur gewoon open kon laten staan en mensen zo naar binnen konden. Daar moeten we weer naartoe. Ik vind ook dat daar een grotere rol ligt voor de overheid, vooral in communicatie. We leven in een tijd van sociale armoede. We zouden eens wat meer naar elkaar moeten omkijken.’
Ook Mijzo is lid van Reable Nederland. Bewust: ‘ik herkende mijn eigen bevlogenheid in zorgdeskundige Kirsten Tinneveld Madsen en hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp. Dat sprak zeker aan. We kunnen van elkaar leren, en van het buitenland. Ik weet van minister Conny Helder dat zij een warm pleitbezorger is van reablement. Ik weet ook dat zorgverzekeraars de methode opnemen in hun zorginkoopvoorwaarden. Het huidige zorgstelsel heeft ons veel gebracht. Maar er is ook een kentering: de betaalbaarheid en de bemensing staan zwaar onder druk, al zullen er altijd geld en mensen voor de zorg zijn en blijven.’