Met het lidmaatschap van NNCZ heeft Reable Nederland de eerste zorgcoöperatie als lid kunnen verwelkomen. De Noord Nederlandse Coöperatie van Zorgorganisaties bestrijkt met 1300 medewerkers een groot stuk van de noordelijke provincies. Opvallend genoeg betekent de stap naar het lidmaatschap van de vereniging geen eerste stap in reablement voor NNCZ. Enkele jaren terug waren er al de eerste verkennende gesprekken over reablement met Kirsten Tinneveld Madsen. Die vroege start heeft inmiddels geleid tot het professionaliseringsprogramma ‘Samen van waarde’, waarin reablement een prominente rol heeft. Of, in de eigen woorden van NNCZ: Zam-Sam, zelf als het mogelijk is – samen als het mogelijk is. 

Officieel telt de NNCZ het overzichtelijke aantal van tien werkgebieden. Omdat elk werkgebied uit een groot aantal dorpen bestaat, is het aantal plaatsen vele malen groter. Naast 1300 medewerkers telt de ouderenorganisatie honderden vrijwilligers. ‘Formeel zijn het er 800’, zegt bestuurder Roeli Mossel. ‘Maar in sommige gemeenschappen zeggen we : is iemand nog wel onze vrijwilliger? Zijn het niet gewoon inwoners die iets voor elkaar doen? Als je op die manier telt, zouden het er veel meer zijn.’ Of de bereidheid om iets voor een ander te doen groter is in het noorden? ‘Ik betwijfel dat. Die vraag wordt vaker gesteld. Maar ik zeg altijd: dan heb je het meer over handelingsverlegenheid. In een stad zijn ook genoeg mensen met elkaar verbonden. Overal waar verbinding is tussen mensen kun je elkaar een hulpvraag stellen. Maar van nature is het in het noorden van het land iets gebruikelijker, ja.’ 

Principes van ‘Maak de burger meester’ toepassen
Een jaar of vier terug was de NNCZ al met Kirsten in gesprek. ‘Zij had toen nog haar eigen programma ‘Maak de burger meester’. Het woord reablement bestond nog helemaal niet. Wij hebben haar de vraag gesteld of zij handvatten had om het digitaal dossier zo in te richten dat je de principes van Maak de burger meester zou kunnen toepassen. Hoe kom je nu uit bij wat de hulpvrager kan en wil? Kan hij of zij ook zelf de regie daarop voeren? En hoe kun je samen met de omgeving een zo goed mogelijk antwoord op die vraag geven, waarbij diegene ook nog het gevoel heeft dat hij volledig zelf de regie heeft?’  

Professionaliseringsprogramma ‘Samen van waarde’
Vier jaar later is die zoektocht uitgekristalliseerd in het professionaliseringsprogramma ‘Samen van waarde’. Reablement speelt er een belangrijke rol in, naast de inzet van technologie, de woonomgeving van een hulpvrager en de gemeenschap – pas daarna komen professionele ondersteuning en zorg in beeld. Een omslag in denken en doen, weet Roeli.   

Stappen gezet in de organisatie
‘Het gaat erom dat je zaken zo aanpakt dat jij er als professional niet per se een rol in hebt. Maar we zaten toen nog heel erg in de fase dat we diepgaand in gesprek gingen met hulpvragers wat zij wilden en wat goed voor hen zou zijn. Er was toen een medewerker die door had dat een hulpvrager graag wilde fietsen. Dat kon diegene niet meer. In haar vrije tijd was die medewerker met die cliënt een ochtend wezen fietsen op een duofiets. Dat vertelde zij vol trots. In eerste instantie zei ik: wat goed. Maar ik heb toch de vervolgvraag gesteld: zou je je werk ook nog leuk vinden als je iemand anders zoekt die met die cliënt gaat fietsen? En wellicht vaker dan die ene zaterdagmorgen? Die medewerker barstte in tranen uit: maar daar geniet ik zelf ook van! Dat soort stappen hebben we de afgelopen jaren gezet in de organisatie. Ken je cliënt goed, maar ga vooral op zoek naar de omgeving die van betekenis kan zijn. Trek samen op met inwonersinitiatieven om toe te werken naar een zorgzame samenleving. Dat is de kern van wat we willen.’  

Competentiegericht werken
Ook competentiegericht werken is een pijler van de vernieuwende aanpak in het programma. Bij de werving van nieuwe medewerkers laat de NNCZ zich niet langer leiden door diploma’s maar door competenties – een vijver van potentiële hulpverleners die veel groter is dan die van de huidige zorgprofessionals alleen.   

Met de aansluiting bij Reable Nederland zet NNCZ een volgende stap. Om reablement in het DNA van medewerkers te verankeren, zijn de principes van Zam-Sam vertaald in een praktisch trainingsprogramma, voor medewerkers uit alle vormen van dienstverlening. Directeur zorg/bedrijfsvoering Heidy Haandrikman, verantwoordelijk voor het project Samen van waarde en Zam-Sam: ‘We organiseren een startbijeenkomst met zestig medewerkers. Daarna gaan we uiteen in vier groepen van vijftien, die worden getraind door Reable Nederland. We zijn gezamenlijk tot een programma gekomen. In mei 2025 is er dan een afsluitende bijeenkomst waarin je voor je eigen werkgebied een presentatie geeft over  een idee passend bij het Zam-Sam-principe. Daar gaan ongetwijfeld mooie dingen uitkomen, die we verder gaan implementeren in de andere werkgebieden.’  

Veel geïnteresseerden
Opvallend is de grote animo onder medewerkers om mee te doen. Heidy: ‘We hoefden er niet veel moeite voor te doen. Er waren heel veel geïnteresseerden. En we merken bij sommige medewerkers dat ze al wat doen. Ieder werkgebied heeft al bijna een jaar een werkgroep rondom deze thema’s. Daarin inspireren medewerkers elkaar en ontwikkelen ze ideeën over hoe ze het het beste kunnen doen. Die voorbeelden komen er steeds meer. Mooi en waardevol voor de cliënt, en voor degene die van betekenis is voor de ander.’ Zoals Samen van waarde ook bedoeld is, wil ze er maar mee zeggen.