Ouderen die thuis meer begeleiding nodig hebben dan op de reguliere zorgmomenten, kunnen in Midden-Holland terecht bij PlusZorg. Dat kan intensieve thuiszorg zijn, in blokken van minimaal acht uur, of persoonlijke begeleiding, minimaal twee uur lang. Die aanvullende zorg is er bijvoorbeeld voor mensen met (beginnende) dementie, als mensen thuis revalideren na een ziekenhuisopname of wanneer de stap naar een verpleeghuis nog te groot is. Een jaar lang deed een team van persoonlijke begeleiders ervaring op met reablement. ‘Het is een cadeau om zo te mogen werken’, zegt Bianca Driessens, een van de enthousiaste deelnemers aan de pilot. 

In november 2023 gaat de pilot bij PlusZorg van start. De keuze voor reablement sluit goed aan bij de aanpak van de Goudse organisatie in de thuisbegeleiding van mensen. Hulpvrager en begeleider zijn bij PlusZorg voor langere tijd aan elkaar verbonden, van maanden tot soms wel jaren. ‘Per keer ben je er minimaal twee uur, maar vaak ook wel drie tot vier uur. Cliënten zien zoveel mogelijk een vaste medewerker. Je bouwt echt een band op. Daardoor weet je wat iemand kan en wil en wat goed kan werken voor iemand’, zegt Bianca Driessens, die al 37 jaar ‘in de zorg’ zit.  

Rode draad in de begeleiding thuis is altijd al om mensen zoveel mogelijk hun eigen leven te laten leiden. ‘Zorgen dat het in het dagelijks leven van mensen goed loopt. Of ze wel genoeg eten en drinken in huis hebben, een boodschapje doen, mensen reactiveren of helpen aan een zinvolle dagbesteding. De één vindt het leuk om samen een krantje te lezen of een puzzel te maken, een ander wil graag boodschappen doen of samen naar de Intratuin.’ Bezoeken de begeleiders een echtpaar met een dementerende partner, dan nemen zij tijdelijk de mantelzorg van de andere partner over.  

‘Je voegt veel meer toe’
Voor haar en collega-begeleidster Samira Kanouni – 15 jaar bij PlusZorg – is werken volgens het reablement-gedachtegoed geen grote stap. ‘Het is een beetje dubbel. We zijn gewend om voor mensen te zorgen. Maar ik vind deze manier van werken echt mooi. Je voegt veel meer toe. Het is veel mooier als iemand iets op eigen kracht bereikt, dan wanneer je alles overneemt. Je doet het vanuit je hart’, zegt Samira. Bianca: ‘Je wilt het liefst dat mensen in hun eigen waarde blijven. En zelf kunnen bepalen hoe zij hun leven willen indelen. Reablement is de nieuwe visie op zorg. Je geeft meer levenskwaliteit aan mensen die zorg nodig hebben, en het maakt de zorg efficiënter.’ 

Praktische training Reable Nederland
Voorafgaand aan de praktijk volgden de persoonlijk begeleiders een training via Reable Nederland. Samira: ‘Er waren ook andere collega’s bij, zoals medewerkers van kantoor en van de huishoudelijke zorg. De collega’s van kantoor die huishoudelijke zorg gaan inzetten, moeten ook veranderen. Ouderen verwachten nu dat hun huis gepoetst wordt. Maar zij kunnen ook nog veel zelf.’ Was de training praktisch van opzet? Bianca: ‘Absoluut. Ook doordat je met een kleine groep bent, en er veel over je werk wordt gesproken. Het overleg met elkaar maakt het heel persoonlijk.’ 

Te weinig mogelijkheden
Voorafgaand aan het reablementtraject worden met de cliënt één tot maximaal drie doelen bepaald. Die moeten in een periode van 12 weken worden gerealiseerd. Bianca: ‘Het kan voorkomen dat we tijdens een eerste bezoek constateren dat er te weinig mogelijkheden zijn. Als dat zo is, dan kijken we naar de mogelijkheden die er wel zijn, samen met bijvoorbeeld de huisarts, de ergotherapeut en de wijkverpleging.’ 

Een voorbeeld
Hun ervaringen maken duidelijk hoevéél terrein er te winnen is met reablement. Bianca geeft een voorbeeld. ‘Ik kom al maanden bij een mevrouw van 89 jaar die botontkalking heeft. Ze heeft al heel vaak iets gebroken. Toen ik voor het eerst bij haar kwam, was mevrouw bang om in haar eigen huis te lopen. De wijkverpleging hielp met wassen en aankleden, buren maakten het ontbijt en legden haar op bed. Ik ben haar gaan helpen haar vertrouwen terug te winnen bij het lopen in huis. Ze heeft een rollator, en met een trippelstoel kan zij zelf weer haar ontbijt klaarmaken en maaltijden opwarmen in de magnetron. Van lieverlee zijn we ook samen het huis uit gegaan. Een keer met de auto een boodschapje doen, nieuwe kleding kopen. Haar grootste doel was om weer naar de bridgeclub te gaan waar ze al haar hele leven naartoe ging. We hebben ernaartoe gewerkt dat ze het aandurft om elke maandagmiddag met de buurman in de auto naar de bridge te gaan. Mevrouw is zó gelukkig dat ze weer de dingen kan doen waar ze blij van wordt!’  

Niet elk traject lukt
Samira heeft een vergelijkbare ervaring. ‘Bij mij ging het om een meneer die ook zelfstandig woonde, maar té onzeker was om met de rollator de straat op te gaan. Hij wilde dolgraag weer zelf naar de bakker lopen. Daar trof hij altijd zijn beste vriend, voor een praatje. Uiteindelijk hebben we het doel bereikt.’ Niet elk traject lukt, erkent Bianca. ‘Als we na 12 weken toch constateren dat een cliënt meer zorg nodig heeft dan vooraf ingeschat, dan betekent het niet dat het geen succes is geworden. Dan heeft de cliënt toch de optimale mate van eigen regie kunnen opbouwen. En als er nog een stukje zorg nodig is, wordt die ingezet.’ 

Reablement bij beginnende dementie
Na een jaar is de eindevaluatie van PlusZorg unaniem: doorgaan. Er wordt een volgende groep van persoonlijke begeleiders klaargestoomd door Reable Nederland. Ook kijkt de organisatie voorzichtig naar uitbreiding van de ‘doelgroep’. Samira: ‘Uit de training is naar voren gekomen dat we reablement ook kunnen toepassen bij mensen met beginnende dementie. Je kunt ook hen dingen aanleren, maar niet alles. Stel dat iemand moeite heeft om de tv te bedienen, of het lukt niet om koffie te zetten. Dan kun je bijvoorbeeld een sticker op de tv of het koffieapparaat plakken. Het is wel een andere benadering. Je kunt een stappenplan maken, maar dat kan straks weer vergeten zijn en dan begin je weer opnieuw. Je zult het per persoon moeten bekijken. Maar sinds ik de training heb gedaan, ben ik er toch wel mee bezig hoe ik iets kan aanleren bij sommige cliënten. Niet langer is het: gaat u maar zitten wij doen dat wel voor u. Het uitgangspunt is om niet meteen dingen uit handen te nemen. Dat is voor ons mooi om te doen. En noodzakelijk, want de zorg gaat best wel veranderen.’ 

Bianca: ‘Je kunt met inzet van reablement niet verwachten dat alle problemen ineens weg zijn. Maar iedere dag dat cliënten genieten, is fantastisch. Het is een verrijking van ons werk. Het is een cadeau om zo te mogen werken. Ik krijg hier zóveel voldoening van.’