Hoe iemand zijn of haar kwaliteit van leven ervaart, is subjectief, en is dus voor iedereen verschillend. ‘Kwaliteit van leven’ zegt namelijk alleen iets over hoe iemand zijn of haar lichamelijke, psychische en sociale functioneren ervaart. De een beschouwt kwaliteit van leven vooral als ‘tevreden zijn met het leven in het algemeen’, de ander vindt ‘tevreden zijn met de lichamelijke of geestelijke gezondheid’ belangrijker. Zo kunnen twee mensen een heel andere kijk hebben op de kwaliteit van hun leven.

De kwaliteit van leven is dan ook niet objectief te meten. Wel te meten zijn de factoren die invloed hebben op de kwaliteit van leven, zoals gezondheid, veiligheid, voldoende inkomen, het hebben van werk, het niet afhankelijk zijn van een uitkering, de huishoudensituatie en vele andere (bron CBS).

Om de kwaliteit van leven enigszins te kunnen kwantificeren, wordt deze onderverdeeld in vier domeinen: het Fysiek domein, het Psychisch domein, het Sociaal domein en het Omgevingsdomein (bron Wikipedia). Oftewel, hoe voelt een persoon zich lichamelijk en geestelijk, hoe ervaart hij of zij de omgeving, en hoe belangrijk vinden mensen bijvoorbeeld hun fysieke gesteldheid in verhouding tot hun geestelijk welbevinden?

Regie over het eigen leven

Uit diverse onderzoeken blijkt dat ‘de mate waarin de persoon de regie over het eigen leven heeft’ een zeer belangrijke factor is bij het beoordelen van de kwaliteit van leven. De mate van zelfstandigheid, en het kunnen voeren van de eigen regie, komt in verschillende onderzoeken naar voren als een cruciale factor in het waarderen van de kwaliteit van leven.

Zo blijkt uit een onderzoek onder ouderen met gezondheidsproblemen (Jonker (2010)) dat het niet zozeer de gezondheidsproblemen zelf zijn die het welbevinden en de kwaliteit van leven van ouderen verminderen. Het gaat meer om de vermindering van het vertrouwen in eigen competenties en het verlies van de eigen regie die gepaard gaan met deze gezondheidsproblemen. Wanneer mensen weer meer het gevoel krijgen dat ze hun leven in eigen hand hebben, en zelf belangrijke keuzes kunnen maken om het leven op de zelf gewenste manier te kunnen leiden, dan neemt ook het gevoel van welbevinden toe.

Zelfstandig, maar ook zelfredzaam?

De Nederlandse bevolking vergrijst. Begin 2023 woonden er 3,6 miljoen 65-plussers in Nederland. Dat is meer dan 20 procent van de totale bevolking. Tegelijkertijd wordt er bezuinigd op de formele zorg. Institutionele verzorging wordt beperkt en veel verzorgingstehuizen worden op termijn gesloten. Dat betekent dus dat het overgrote deel van de ouderen zelfstandig woont. Wat betekent dit voor de kwaliteit van leven van ouderen?

We hebben hierboven gezien dat de mate waarin de oudere zelf belangrijke keuzes kan maken om het leven op de eigen manier te kunnen leiden, in zeer hoge mate bepalend is voor de kwaliteit van leven van ouderen zoals zij die zelf ervaren.

Kwaliteitskader ouderenzorg

Met de komst van het Generiek kompas (maart 2023) ter vervanging van de kwaliteitskaders, waaronder het kwaliteitskader ouderenzorg, is er ruimte gekomen om op een andere manier naar kwaliteit te kijken, en de zorg en ondersteuning rond de hulpvrager te organiseren en vorm te geven. Het kompas is een duidelijke leidraad om te weten wat zij nodig hebben en van zorg en ondersteuning mogen verwachten. Een van die nieuwe manieren om die kwaliteit van de ouderenzorg vorm te geven en te verbeteren, is reablement.

Reablement

De overheid stimuleert zelfredzaamheid en terughoudendheid in het vragen om formele zorg door ouderen. Reablement sluit hier perfect op aan. Reablement is gericht op het stimuleren van de zelfredzaamheid bij ouderen Uit diverse pilots en proefprojecten in binnen- en buitenland is gebleken dat ruim de helft van de hulpvragers na een reablement-interventie weer zelfstandig kan functioneren, en dat een kwart van de hulpvragers een sterk verminderd beroep doen op de thuiszorg. Belangrijker nog is, dat na een reablement-interventie de hulpvragers een aanzienlijk verhoogde kwaliteit van leven ervaren.

De Nederlandse overheid stimuleert reablement. De Vereniging Reable Nederland helpt zorgorganisaties met coaching, trainingen en praktijkworkshops om het gedachtegoed van reablement in de praktijk toe te passen. Tot grote tevredenheid van de hulpvragers, die minder beroep hoeven te doen op hulpverleners, (weer) zelfstandig kunnen functioneren, en een hogere kwaliteit van leven ervaren.

Conclusie

Hoewel de kwaliteit van leven door iedereen anders ervaren wordt, is ‘regie over het eigen leven’ een hele belangrijke factor. Door ouderen de regie over hun eigen leven terug te geven, wordt de ervaren kwaliteit van leven positief beïnvloed. Reablement geeft ouderen de regie over het eigen leven terug en beïnvloedt daarmee de kwaliteit van leven positief. Dat daarbij ook de duur van de verleende thuiszorg flink afneemt, is een prettige bijkomstigheid. Meer weten over reablement, of er concreet mee aan de slag gaan? Kijk op www.reablenederland.nl.

Bron

Angèle Jonker (2010). Health decline and well-being in old age: the need of coping, Welbevinden in de vierde levensfase: nut en noodzaak van coping. Amsterdam, Vrije Universiteit.