Zelfredzaamheid in de zorg

Zelfredzaamheid  lijkt een toverwoord in de zorg. Nu de vergrijzing steeds verder voortschrijdt en het personeelstekort in de zorg toeneemt, worden ouderen steeds vaker gedwongen zelfstandig te blijven wonen. Zelfredzaamheid in de zorg wordt dan ook steeds een belangrijker aspect. Voor een toenemend aantal ouderen is zelfredzaamheid ook zeer wenselijk. Zij willen de regie houden op hun eigen leven.

Een (oplopend) intramuraal beddentekort in de verpleeghuizen, betekent dat de groei van het aantal hulpvragers met een Wlz-indicatie vooral buiten de traditionele intramurale instellingen opgevangen moet worden. Dit heeft niet alleen consequenties voor de hulpvrager en diens mantelzorger(s), maar ook voor de hulpverleners.

Wouter Bos, voorzitter van de ‘Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen’, gaf in het eindrapport (30 juni 2020), met als titel ‘Oud en zelfstandig in 2030’, adviezen over wat nodig is om de zorg voor thuiswonende ouderen ook in de toekomst op peil te houden, rekening houdend met demografische, maatschappelijke en technologische ontwikkelingen en de betaalbaarheid van de zorg. Hij stelde drie maatregelen voor:

  • ga (ver)bouwen
  • ga digitaal
  • ga samenwerken

De komende jaren worden er zo’n 300.000 woningen gebouwd voor senioren: nul-tredenwoningen, clusterwoningen en clusterwoningen met zorg. Woningen waarin mensen zelfstandig oud kunnen worden.

Een voorbeeld hiervan is het burgerinitiatief in Austerlitz (nabij Utrecht), waar het dorp zelf heeft gezorgd voor de bouw van woningen voor ouderen. Vrijwilligers helpen de ouderen en als er professionele zorg nodig is, wordt die ingekocht. Op die manier blijft de zorg voor kwetsbaren overeind. Volgens sommige deskundigen is het verpleeghuis zoals we het nu kennen, over een paar jaar verleden tijd. Wij gaan het met z’n allen doen, simpelweg omdat het niet anders kan.

Een ander veelbelovend initiatief voor het vergroten van de zelfredzaamheid  van ouderen is reablement. Reablement is gericht op het bevorderen en vergroten van de zelfredzaamheid ouderen, zodat zij langer zelfstandig kunnen blijven wonen en een hogere kwaliteit van leven ervaren. In korte, intensieve trajecten worden drempels weggenomen en leren ouderen hun eigen leven leiden zoals ze dat zelf willen. Reablement hanteert daarbij de volgende uitgangspunten:

  • Neem niet over wat mensen zelf kunnen.
  • Help mensen terug te herwinnen wat ze niet meer kunnen.
  • Zorg samen voor een oplossing voor dat wat overblijft.

Reablement bevordert de zelfredzaamheid bij inzet thuiszorg. Uit onderzoek blijkt dat reablement tijd(winst) kan opleveren; in sommige gevallen is het mogelijk de zorg met drie jaar uit te stellen. Een experiment in Frederica (Zweden) laat ook mooie resultaten zien. Van de 220 hulpvragers die meededen, konden er 130 weer volledig zelfstandig functioneren en 68 hulpvragers hadden minder zorg nodig. Daarnaast heeft reablement ook voordelen voor ouderen zelf. Afhankelijk van hun doelen, kunnen de hulpvragers na afloop van een reablement-interventie praktisch gezien bijvoorbeeld:

  • Zichzelf weer douchen
  • Hun steunkousen aandoen
  • Koken of zelfstandig een maaltijd opwarmen

Het kan ook zeker de mobiliteit vergroten waardoor ouderen weer uitstapjes durven te maken en meer vrijheid ervaren.

Reablement is zeer geschikt voor hulpvragers die graag weer in staat willen zijn voor zichzelf te zorgen en autonoom in het leven willen staan. Met reablement is het terugbrengen van de zelfredzaamheid goed te realiseren d.m.v. hulp van een gespecialiseerd team van hulpverleners. Reablement vergroot niet alleen de zelfredzaamheid van ouderen, maar verhoogt ook de door hen ervaren kwaliteit van leven.